Mimo, iż wśród zwierząt domowych - ze względu na masowe szczepienia - zagrożenie jest niewielkie, wścieklizna nadal może być groźna. Jest to zakaźna, nieuleczalna choroba wirusowa (Rabies virus) zwierząt, nie tylko psów, kotów, czy fretek, niebezpieczna również dla ludzi. Pierwsze objawy zazwyczaj pojawiają się w czasie od 2 tygodni do 2 miesięcy (może jednak wystąpić nawet do 2 lat) od kontaktu z chorym zwierzęciem lub jego śliną. Zakażenie następuje przez pogryzienie, zranienie lub dostanie się śliny zakażonego zwierzęcia do otwartej rany lub błony śluzowej jamy ustnej, oka, czy nosa.
Wirus należy do neurotoksycznych - atakuje układ nerwowy i wzdłuż niego wędruje do ośrodkowego układu nerwowego (mózgu, rdzenia kręgowego), gdzie się namnaża. Zwierzę jest zazwyczaj pobudzone, traci świadomość, zdarzają się ataki szału, agresji, następuje zmiana zwyczajów (np. tryb życia dzienny na nocny, lub odwrotnie). Przy tzw. cichym przebiegu może wystąpić paraliż, silne otępienie, a nawet śpiączka. Na skutek porażenia nerwów i mięśni twarzoczaszki oraz podrażnienia ślinianek zwierzęciu opada szczęka oraz występuje ślinotok wraz z przekrwieniem śluzówek. Może także wystąpić wytrzeszcz gałek ocznych. Często towarzyszy im także wodowstręt, drgawki i światłowstręt. Zwierzę nie jest w stanie przyjmować pokarmów ani płynów z powodu porażenia mięśni przełyku.
Wirus w ślinie zwierząt jest jednym z objawów ostatniego stadium wścieklizny. Dlatego niestety, gdy choroba wywołuje objawy zewnętrzne, zwykle jest już za późno na leczenie - zwierzę umiera lub jest usypiane po ok. tygodniu od wystąpienia objawów.
Jedyną metodą zabezpieczającą jest szczepienie przeciw wściekliźnie. Powinno być ono dokonywane regularnie, raz w roku, najlepiej tego samego dnia. Pierwsze szczepienie można wykonać już w 2. miesiącu życia.
Prawo zobowiązuje każdego właściciela psa do zaszczepienia podopiecznego przeciwko wściekliźnie w terminie 30 dni od dnia ukończenia przez zwierzę 3 miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia - za nie przestrzeganie przepisów grozi ukaranie mandatem. Zawsze też należy mieć ze sobą książeczkę zdrowia psa z wpisem lekarza, zazwyczaj też z wklejonym znaczkiem z fiolki po szczepionce. Można też wylegitymować się zaświadczeniem od lekarza weterynarii. Niektóre lecznice oferują zawieszki na obrożę, informujące o aktualnym szczepieniu.
Szczepienie kotów nie jest obowiązkowe w Polsce. Jeśli są to jednak koty wychodzące, mogące mieć kontakt z wolno żyjącymi zwierzętami, dobrze jest je również zaszczepić. Trzeba przy tym zdawać sobie sprawę, że wściekliznę mogą przenosić zarówno takie zwierzęta jak lisy, jenoty, borsuki, wilki, dziki i inne drapieżniki ale także często bytujące w bezpośrednim obrębie ludzkich siedzib (w tym nawet w centrach dużych miast!) szczury, kuny, tchórze, fretki, piżmaki, czy jeże i oczywiście koty oraz psy. Ponadto chorować mogą zwierzęta, na które polują drapieżniki, jak dziki, sarny, a nawet bydło. Nie stwierdzono by wściekliznę przenosiły płazy, gady czy ptaki.
WAŻNA informacja: każde zwierzę, które ugryzło człowieka, musi zostać poddane 15-dniowej obserwacji przez upoważnionego lekarza weterynarii (ze względu na to, że wirus znajduje się w ślinie na ok. 7-10 dni przed zgonem i jeśli zwierzę ten okres przeżyje, to oznacza, że jest zdrowe). Dotyczy to oczywiście zwierząt, które udało się zatrzymać, a nawet takich, u których można potwierdzić fakt szczepień. Obserwacja polega na badaniu lekarskim zwierzęcia w dniu zdarzenia i w 5, 10 i 15 dniu od pokąsania. Podczas obserwacji zwierzę jest podejrzane o wściekliznę i powinno przebywać w odosobnieniu. Zwierzęcia nie wolno w tym czasie usypiać ani poddawać sedacji. W razie jego śmierci musi być ono poddane sekcji zwłok, w celu wykonania badań w kierunku wścieklizny. Obserwacji dokonuje się w gabinecie lekarskim lub w miejscu przebywania zwierzęcia. Po zakończeniu obserwacji lekarz weterynarii wystawia zaświadczenie o wyniku obserwacji.
Zwierzęta, które przebywają w ognisku wścieklizny i są podejrzane o kontakt z chorym zwierzęciem podlegają eutanazji ("uśpieniu") z urzędu. Gdy sprawa dotyczy wyjątkowo cennych zwierząt, które zostały przed wypadkiem zaszczepione przeciwko wściekliźnie, Wojewódzki Lekarz Weterynarii może - nie ma jednak obowiązku - na wniosek właściciela odstąpić od eutanazji. Niebędna jest wówczas obserwacja zwierzęcia w warunkach określonych przez urzędowego lekarza weterynarii. Obserwacja odbywa się wówczas na koszt właściciela zwierzęcia.
Tu można znaleźć więcej informacji (dotyczy Szczecina, ale podane zasady są uniwersalne): http://bip.wiw.szczecin.pl/WIWSzczecin/chapter_70046.asp?soid=38FF593D8D0F4948981BEDE19F01F02B oraz tu: http://bernardyn.org.pl/czytelnia/gdy-pies-ugryzie/
